ABD'li havacılık devi Boeing, yaklaşık iki ay süren duraklamanın ardından Çin’e ilk 737 MAX teslimatını Pazartesi günü gerçekleştirdi. Seattle’dan kalkan ve Hawaii ile Guam üzerinden geçerek Çin’e ulaşan Xiamen Airlines’a ait uçak, Şanghay yakınlarındaki Zhoushan’daki Boeing tamamlama merkezine iniş yaptı. Bu teslimat, ABD ile Çin arasında 12 Mayıs’ta imzalanan ve 90 gün süreyle tarifeleri askıya alan ticaret ateşkesinin somut sonuçlarından biri olarak değerlendiriliyor.
Nisan ayında iki ülke arasında yükselen ticaret gerilimi, karşılıklı olarak uçak parçaları ve diğer sanayi ürünlerine uygulanan yüksek vergilerle Boeing’in Çin’e teslimatlarını durma noktasına getirmişti. Boeing, bu süreçte Çinli havayollarına teslim edilmesi planlanan bazı uçakları ABD’ye geri çağırmak zorunda kalmıştı.
Ancak mayıs ayı sonunda tarafların geçici bir uzlaşmaya varması ve tarifeleri kısmen geri çekmesi, Boeing’e Çin pazarında yeniden hareket alanı kazandırdı. Şirket, 2024’ün geri kalanında Çinli havayolu şirketlerine 50’ye yakın uçağın teslimatını planlıyor. Bu uçakların büyük bölümü üretim ya da ön üretim aşamasında bulunuyor.
ÇİN PAZARI BOEİNG İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?
Boeing’in ticari uçak sipariş defterinin yaklaşık %10’unu oluşturan Çin pazarı, şirket için sadece ekonomik değil stratejik açıdan da kritik öneme sahip. Zira Çin, küresel hava trafiğindeki büyüme potansiyeliyle dikkat çekerken, iç pazarda yerli üretici COMAC’ın C919 modeliyle rekabeti de her geçen gün artırıyor.
Boeing’in CFO’su Brian West, geçtiğimiz haftalarda yaptığı açıklamada, “Çin, hem mevcut sipariş portföyümüz hem de uzun vadeli büyüme hedeflerimiz açısından hayati bir konumda” ifadelerini kullanmıştı. Uzmanlara göre, Boeing’in Çin’deki teslimatlarının yeniden başlaması, şirketin pandemi sonrası toparlanma stratejisinin temel yapı taşlarından biri olacak.
TİCARET GÖRÜŞMELERİ VE EKONOMİK ARKA PLAN
Boeing teslimatlarının yeniden başlaması, yalnızca havacılık sektörü açısından değil, iki ülke arasındaki genel ekonomik ilişkiler açısından da önemli bir işaret. Nitekim, ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ve Çin Başbakan Yardımcısı He Lifeng, Pazartesi günü Londra’da yeni bir ticaret müzakeresi turu başlattı.
Bu görüşmeler öncesinde açıklanan resmi verilere göre, Çin’in Mayıs ayında ABD’ye yaptığı ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre %34 oranında azalarak son dört yılın en sert düşüşünü kaydetti. Uzmanlar, bu verilerin, Washington’un uyguladığı yüksek tarifelerin Çin ekonomisi üzerindeki doğrudan etkisini gözler önüne serdiğini belirtiyor.
ING Çin Başekonomisti Lynn Song’a göre, “İhracattaki sert düşüş, tarifelerin reel ekonomi üzerindeki baskısını yansıtıyor. Ancak haziran ve temmuz aylarında geçici ateşkesin etkisiyle bir miktar toparlanma beklenebilir.”
DRON DİPLOMASİSİNDEN TİCARİ SÜKÛNETE
Son yıllarda, başta yarı iletkenler, nadir toprak elementleri ve yüksek teknolojili ürünler olmak üzere pek çok alanda yaşanan ticari sürtüşmeler, Boeing gibi dev şirketlerin doğrudan etkilenmesine neden olmuştu. Çin’in nadir toprak ihracatına getirdiği kısıtlamalar ve ABD’nin çip ihracatı üzerindeki kontrolleri, iki ülkenin ticaret ilişkilerinde güven krizini derinleştirmişti.
Ancak Boeing teslimatları gibi olumlu gelişmeler, taraflar arasında “kontrollü normalleşme” dönemine girilebileceğine dair umutları artırıyor. Bu sürecin kalıcılığı ise, Londra’da süren görüşmelerin sonucuna ve temmuz ayında tarifelerin tamamen kaldırılıp kaldırılmayacağına bağlı olacak.
