Yüksek enflasyon ve Türk lirasındaki alım gücü kaybı, banknot kompozisyonunu köklü biçimde değiştiriyor. 200 TL’lik banknot, son yıllarda hızla yükselen kullanım oranıyla piyasada neredeyse tek başına hâkimiyet kurdu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, 200 TL’lik banknotların toplam emisyon içindeki payı Haziran 2025 itibarıyla yüzde 85,3 ile tarihi zirvesine ulaştı.
2015’TE BİR ADETLE ALINAN SEPETE ARTIK 12 BANKNOT YETMİYOR
Ekonomim'in haberine göre, 2015 yılında 200 TL’lik tek bir banknotla alınabilen temel ihtiyaç sepeti, bugün 2.414 TL’ye mal oluyor. Bu da aynı alışveriş için en az 12 adet 200 TL’ye ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor. Son on yılda yaşanan bu değişim, fiyatlardaki 12 katlık artışı ve TL’nin dramatik değer kaybını gözler önüne seriyor.
KÜÇÜK KUPÜRLERİN AĞIRLIĞI HIZLA DÜŞÜYOR
Tedavüldeki 805,9 milyar liralık toplam emisyonun 687,5 milyar lirasını 200 TL’lik banknotlar oluşturuyor. 100 TL’lik banknotların payı yüzde 11,17’ye kadar gerilerken, 50 TL yüzde 1,79, 20 TL yüzde 0,69, 10 TL yüzde 0,72 ve 5 TL sadece yüzde 0,33’lük paya sahip. Böylece 100 TL ve altındaki banknotların toplam içindeki payı yüzde 3,53’e kadar düşmüş durumda.
TL’NİN PAYI YÜZDE 11,17’YE İNDİ
Haziran 2024’te yüzde 76,99 olan 200 TL’nin payı, bir yıl içinde 8,3 puanlık artış göstererek yüzde 85,3’e yükseldi. Aynı dönemde 100 TL’nin payı 6,4 puan azalarak yüzde 17,59’dan yüzde 11,17’ye indi. Özellikle 2023 sonrası uygulanan sıkı para politikasına rağmen, alım gücünün düşmeye devam etmesi büyük kupürlerin yaygınlaşmasını hızlandırdı.
10 YILLIK DÖNÜŞÜM: 100 TL'NİN HÂKİMİYETİNDEN 200 TL’NİN TEKELİNE
Haziran 2015’te 100 TL’lik banknotlar yüzde 50,54 ile tedavüldeki en yaygın kupürken, 200 TL’lik banknotların payı yalnızca yüzde 28,23’tü. O günden bugüne 200 TL, piyasadaki en baskın para birimi haline gelirken, 100 TL ve altı kupürler tarihî düşük seviyelere geriledi.
TL’NİN REEL DEĞERİNDE SERT DÜŞÜŞ
Merkez Bankası’nın açıkladığı TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi de TL’nin yıllar içinde uğradığı değer kaybını teyit ediyor. Haziran 2025’te bu endeks 69,97 seviyesine gerilerken, 2015’te 99,63 olan seviyeye göre yaklaşık 30 puanlık kayıp yaşandı. Aynı dönemde Yİ-ÜFE bazlı reel efektif kur endeksi de 92,71’e indi.
