Mars’tan dünyaya uzanan yolculuk: 24,5 kiloluk göktaşı satışta

Kasım 2023’te Nijer’in Agadez bölgesinde keşfedilen ve şimdiye dek Dünya’da bulunan Mars kökenli göktaşları arasında en büyüğü olarak kayda geçen NWA 16788 adlı gök cismi, 16 Temmuz’da New York’ta prestijli Sotheby’s müzayede evinde açık artırmaya çıkarılıyor. Bilimsel ve koleksiyonel değeri nedeniyle yoğun ilgi gören bu nadir parça için 4 milyon dolara kadar teklif gelmesi bekleniyor.

MARS’TAN GELEN 24,5 KİLOLUK DEV PARÇA

Ağırlığı 24,5 kilogram olan NWA 16788, yalnızca büyüklüğüyle değil, Mars’tan Dünya’ya kadar süren yıldızlararası yolculuğunun bıraktığı izlerle de dikkat çekiyor. Uzmanlara göre bu göktaşı, Mars yüzeyinde meydana gelen şiddetli bir asteroit çarpması sonucu uzaya fırlatıldı. Atmosferler arası bu uzun yolculuk sırasında karşılaştığı yüksek sıcaklık ve basınç, bazı bölümlerinin cama dönüşmesine neden oldu. Taşın dış yüzeyinde yer alan camımsı kabuk, bu dramatik geçişin bugüne kadar korunmuş izlerini taşıyor.

Sotheby’s’in Bilim ve Doğa Tarihi Birimi Başkan Yardımcısı Cassandra Hatton, göktaşının nadirliğini “nesillerde bir kez rastlanabilecek türden” sözleriyle tanımladı. Hatton, “Kızıl rengi, devasa boyutu ve zamanın aşındırdığı yapısıyla bu taş, Mars’la kurulan nadir bir fiziksel temasın temsilcisi,” ifadelerini kullandı.

BİLİMSEL MİRAS MI, ÖZEL KOLEKSİYON MU?

NWA 16788’in açık artırmaya çıkarılması, bilim dünyasında da tartışma yarattı. Edinburgh Üniversitesi’nden paleontolog Prof. Steve Brusatte, bu değerli taşın özel bir koleksiyonda sergilenmesi yerine, kamuya açık bir müzede tutulması gerektiğini belirtti. Brusatte, “Böylesine önemli bir örnek bir milyarderin kasasına hapsedilmemeli. İnsanlığın ortak mirası müzelerde sergilenmeli,” dedi.

Ancak bu görüşe katılmayanlar da var. Leicester Üniversitesi’nden gezegen bilimci Dr. Julia Cartwright, özel koleksiyonların bilimsel araştırmalara katkı sağladığını savunuyor. “Eğer meteor koleksiyonerliği olmasaydı, elimizde bu kadar çeşitli ve incelenebilir örnek bulunmazdı,” diyen Cartwright, göktaşının bilimsel açıdan hâlâ erişilebilir olduğunu vurguladı. NWA 16788’den alınan bir referans örneğin hâlihazırda Çin’deki Purple Mountain Gözlemevi’nde korunduğunu belirten bilim insanı, yeni sahibinin kim olursa olsun bilimsel iş birliklerinin sürdürülebileceğine dikkat çekti.

REKOR KIRMASI BEKLENİYOR

Sotheby’s müzayede evinin açıklamasına göre, NWA 16788, bir sonraki en büyük Mars kökenli göktaşından yaklaşık %70 daha büyük. Şu ana kadar Dünya’da yalnızca yaklaşık 400 Mars kaynaklı göktaşı tespit edildi. Bu da NWA 16788’in hem bilimsel hem de koleksiyon değeri açısından eşsiz bir konumda olduğunu gösteriyor.

Daha önceki örnekler bu nadir göktaşlarının piyasa değerinin oldukça yüksek olduğunu göstermişti. 2021 yılında Mars atmosferinden izler taşıyan başka bir göktaşı Christie’s müzayede evinde 30 ila 50 bin dolar tahmin edilen değerinin çok üzerinde, tam 200 bin dolara alıcı bulmuştu. NWA 16788’in ise bu rekoru geride bırakması bekleniyor.

YILDIZ TOZLARIYLA BEZENMİŞ BİR HATIRA

Mars’la fiziksel temas kurmak bilimsel olarak mümkün olmasa da, NWA 16788 gibi göktaşları bu teması dolaylı yoldan mümkün kılıyor. Bilim dünyası, bu tür nadir örneklerin geçmişe, gezegenler arası etkileşimlere ve evrenin erken dönemlerine dair önemli ipuçları sunduğunu belirtiyor.