Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bankacılık sektörüne yönelik zorunlu karşılık uygulamasında kapsamlı değişikliklere gitti. 5 Temmuz 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek yeni düzenlemeyle, Türk lirasına geçişte bankalara uygulanan hedef oranlar düşürülürken, bazı kredi türleri büyüme hedefi kapsamı dışına çıkarıldı. TCMB’nin bu adımı, hem liralaşma stratejisinin sürdüğünü hem de bankalar üzerindeki hedef baskısının hafifletilmek istendiğini gösteriyor.
TL’YE GEÇİŞ HEDEFİ AŞAĞI ÇEKİLDİ
TCMB tarafından bankalara gönderilen yazılı bildirimle açıklanan yeni düzenleme kapsamında, mevduat bankaları için Kur Korumalı Mevduat (KKM) yenileme ve TL’ye geçiş hedef oranı %60’tan %40’a düşürüldü. Katılım bankalarında ise bu oran %45’ten %25’e indirildi. Bu hedeflerin altında kalan bankalara yönelik uygulanmakta olan %8 komisyon yükümlülüğü ise devam edecek.
Bankacılık kaynakları, Bloomberg HT’ye yaptıkları değerlendirmede, oranların düşürülmesinin sektörde büyük bir etki yaratmayacağını belirtti. Zira pek çok banka, mevcutta bu hedef oranları aşmış durumda ve yeni oranlara ulaşmak için fazladan bir çaba gerekmiyor.
ZORUNLU KARŞILIKLARDA FAİZ VE TELAFİ ÖDEMESİ KOŞULU DEĞİŞTİ
Yeni oranlar, zorunlu karşılıklara faiz veya telafi ödemesi yapılabilmesi için de esas alınacak. Bankalar, bu oranların üzerinde TL’ye geçiş gerçekleştirdikleri sürece Merkez Bankası’ndan faiz ya da telafi ödemesi alma hakkı kazanacak.
REESKONT KREDİLERİ BÜYÜME HESABINDAN ÇIKARILDI
Düzenlemenin bir diğer önemli maddesi ise, kredi büyümesine dayalı zorunlu karşılık sisteminde yapılan değişiklik oldu. Buna göre, ihracat ve döviz kazandırıcı hizmetler için kullandırılan reeskont kredileri, bankaların kredi büyüme hedefi hesaplamalarından çıkarıldı. Bu krediler artık bilanço içi büyüme sınırlarına dahil edilmeyecek.
Sektör kaynakları, reeskont kredilerinin fiilen zaten “gayri nakdi” kredi gibi izlendiğini, bu nedenle bu değişikliğin anlamlı bir kredi büyümesi etkisi yaratmasının beklenmediğini vurguladı.
TOBB NEFES KREDİSİ KAPSAM DIŞI BIRAKILDI: KOBİ'LERE FİNANSMAN İMKÂNI
TCMB’nin düzenlemeleri arasında KOBİ’leri doğrudan ilgilendiren bir adım da dikkat çekti. TOBB Nefes Kredisi, kredi büyüme hedefi dışında tutuldu. Bu kararla, bankaların KOBİ’lere uygun koşullarda finansman sağlarken, kredi büyüme sınırlarını aşma riski ortadan kaldırılmış oldu.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Kredi Garanti Fonu (KGF) ve bazı kamu ve özel bankalar tarafından yürütülecek olan bu kredi programı kapsamında, firmalara maksimum 2,5 milyon TL, 6 ay geri ödemesiz, toplamda 36 ay vadeli kredi sağlanacak. KGF, bu kredilere %80 oranında kefalet verecek. TOBB’dan yapılan açıklamaya göre, kredi başvuruları 8-9 Temmuz tarihlerinde Ziraat Bankası, Halkbank, Vakıfbank, Akbank, Yapı Kredi, DenizBank ve Ziraat Katılım şubelerinden yapılabilecek.
HAFİFLETİLMİŞ AMA LİRALAŞMAYI DESTEKLEYEN ADIMLAR
Uzmanlar, yeni düzenlemeleri Merkez Bankası’nın liralaşma stratejisinden geri adım atmadan, bankalar üzerindeki hedef baskısını yumuşatan bir "ince ayar" olarak yorumluyor. Özellikle TL’ye geçiş oranlarının düşürülmesi, bankaların mevduat yapısındaki dönüşümünü rahatlatırken, telafi ödeme koşullarının esnetilmesi sektöre ilave bir esneklik kazandırıyor.
Aynı zamanda, reeskont kredilerinin büyüme hesaplaması dışına çıkarılması ve KOBİ kredilerinin hedef dışı bırakılması, ekonomide üretim ve ihracat odaklı kredilendirmeyi teşvik edecek şekilde tasarlandı.
