Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarına ilişkin önemli bir kararı kamuoyuyla paylaştı. Merkez Bankası'nın 23 Ağustos 2025 tarihli basın duyurusuna göre, KKM hesaplarında yeni açılış ve yenileme işlemleri bu tarihten itibaren sona erdirildi. Kararın, Türk Lirası’na geçişi desteklemek ve para politikası etkinliğini artırmak amacıyla alındığı ifade edildi.
Merkez Bankası açıklamasında şu ifadelere yer verildi:
“KKM hesap açma ve yenileme işlemleri (YUVAM hesapları hariç) 23 Ağustos 2025 tarihi itibarıyla sonlandırılmıştır. Bu tarih öncesinde açılmış hesapların vadeleri sona erdiğinde ilgili tebliğler yürürlükten kaldırılacaktır.”
Ayrıca, KKM’nin TL’ye geçişini teşvik eden hedeflerin de kaldırıldığı ve bu çerçevede zorunlu karşılık, faiz ve komisyon düzenlemelerinin gözden geçirildiği belirtildi.
KUR KORUMALI MEVDUAT NEDİR?
Kur Korumalı Mevduat (KKM), Türkiye'de bankalara yatırılan Türk Lirası (TL) mevduat hesaplarının, vade sonunda döviz kurlarındaki artışa karşı koruma altına alınmasını sağlayan bir finansal enstrümandır. Bu sistemde, yatırımcılar TL cinsinden mevduat yatırır, ancak vade bitiminde TL'nin değer kaybı (döviz kurlarındaki artış) durumunda, aradaki farkı devlet (Hazine ve Maliye Bakanlığı aracılığıyla) telafi eder.
NASIL İŞLER?
Temel Mekanizma: Mevduatın başlangıç kuru (örneğin, USD/TL kuru) baz alınır. Vade sonunda eğer kur artmışsa (TL değer kaybetmişse), farkın %80'i (bazı durumlarda %100'e kadar) mevduat sahibine iade edilir. Eğer kur düşmüşse, sadece mevduat faizi kazanılır.
Avantajları: Döviz riskini minimize eder, TL tasarruflarını teşvik eder. Ancak, stopaj (vergi) indirimleri ve faiz oranları da devreye girer.
Dezavantajları: Yüksek enflasyon dönemlerinde reel getiri sınırlı olabilir; devlet bütçesine yük bindirir (2022-2023'te milyarlarca TL'lik bir maliyet oluştu).
Kimler İçin?: Bireysel ve kurumsal yatırımcılar için uygundur, genellikle 3-6 aylık vadelerle sunulur. Bankalar aracılığıyla açılır.
Bu sistem, TL'nin değerini korumak ve döviz talebini azaltmak amacıyla tasarlanmıştır, ancak eleştirmenler tarafından "moral hazard" (ahlaki tehlike) yaratması nedeniyle tartışmalıdır.
NE ZAMAN UYGULANMAYA BAŞLADI?
Kur Korumalı Mevduat, 21 Aralık 2021 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanan "Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı Genelgesi" ile resmi olarak yürürlüğe girdi. Bu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın kabine toplantısı sonrası duyurmasıyla duyuruldu.
TARİHSEL BAĞLAM:
Arka Plan: 2021 sonlarında TL'de hızlı değer kaybı yaşanırken (USD/TL kuru 18'i aşmıştı), hükümet döviz çıkışını önlemek ve TL'ye güveni artırmak için bu aracı devreye soktu. Öncesinde benzer araçlar (örneğin, 2020'deki "Döviz Korumalı Mevduat" denemeleri) test edilmişti, ancak KKM tam ölçekli olarak 2021 sonunda başladı.
Genişleme ve Değişiklikler: 2022'de kapsamı genişletildi (örneğin, Eurobond'lara da uzatıldı). 2023'te bazı kısıtlamalar getirildi (yeni hesap açılışlarında limitler), ancak sistem devam ediyor. Merkez Bankası verilerine göre, 2022'de KKM bakiyesi 2 trilyon TL'yi aştı, ancak 2023-2024'te küçülme eğilimi gösterdi.
