ABD Başkanı Donald Trump’ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu, Katar’ın başkenti Doha’ya düzenlenen tartışmalı hava saldırısı nedeniyle özür dilemeye ikna etmek için bir hafta boyunca yoğun çaba harcadığı ortaya çıktı. New York Times’ın 14 farklı ABD, İsrail ve Arap yetkiliye dayandırdığı haberine göre, Washington yönetimi, İsrail’in 9 Eylül’de gerçekleştirdiği bu saldırının, Gazze’de ateşkes müzakerelerini sabote ettiğini düşünüyor.
"MÜZAKERECİLERİ BOMBALAYARAK MÜZAKERE ETMEK"
Habere göre, 9 Eylül’de İsrail jetleri, Doha’da Hamas temsilcilerinin barış planını görüşmek üzere toplandığı bir konuta füze saldırısı düzenledi. Bu saldırı, NYT’nin ifadesiyle “müzakerecileri bombalayarak müzakere etmek” olarak nitelendi ve hem Washington’da hem de Arap başkentlerinde büyük öfke yarattı.
Saldırıda Hamas’ın üst düzey isimlerinden Halil el-Hayya’nın oğlu ve bir Katar güvenlik görevlisi yaşamını yitirirken, hedef alınan Hamas yetkilileri hayatta kaldı.
Katar yönetimi, saldırıyı “barış girişimlerini baltalamaya yönelik barbarca bir eylem” olarak tanımladı ve arabuluculuk rolünü askıya aldı. Bu gelişme, Gazze savaşını sonlandırmayı amaçlayan Trump planını tehlikeye soktu.
TRUMP YÖNETİMİNDE ÖFKE: ABD’NİN HABERİ YOKTU
Haberde, Trump’ın Ortadoğu elçisi Steve Witkoff ve damadı Jared Kushner’ın saldırıdan haberdar olmadıkları ve olay sırasında şoke oldukları belirtildi. Witkoff’un, Katar Başbakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani’ye ABD’nin saldırıyla hiçbir ilgisinin olmadığını hemen ilettiği kaydedildi.
Ancak bu olay, Katar ve diğer Arap ülkelerinde ABD’ye yönelik güveni ciddi biçimde sarstı.
WASHİNGTON’UN STRATEJİSİ DEĞİŞTİ: NETANYAHU'YU SIKIŞTIRMA ZAMANI
Saldırı, Trump yönetimi için diplomatik bir krize dönüşse de, bazı Beyaz Saray yetkilileri olayı bir fırsat olarak gördü.
NYT’nin aktardığına göre, Trump ve ekibi, Netanyahu’yu barış planını kabul etmeye zorlamak için bu olaydan yararlanmak istedi. Trump, Netanyahu’ya artık geri adım atması gerektiğini söyleyerek, İsrail’in tutumunu yumuşatmak için doğrudan baskı kurdu.
BİR HAFTALIK BASKI: HERKES BAZEN ÖZÜR DİLER, SIRA SENDE
Gazeteye göre, Trump Netanyahu’yla yaptığı görüşmelerde, İsrail’in Katar’a saldırısından dolayı özür dilemesinin şart olduğunu açıkça belirtti. Trump, “Ben bile bazen özür diliyorum, şimdi sıra sende,” diyerek Netanyahu’yu diplomatik bir geri adım atmaya ikna etmeye çalıştı.
Bu görüşmeler bir hafta boyunca devam etti. Sonunda, 29 Eylül’de Beyaz Saray’da yapılan ortak basın toplantısından kısa süre önce, Netanyahu Oval Ofis’te Katar Başbakanı’na yazılı bir özür metnini bizzat okuyarak telefonla iletti.
NYT’nin yayımladığı fotoğrafta, Netanyahu’nun elinde telefon ahizesi, telefonun kablosunun ise Trump’ın dizine uzandığı görülüyor — sembolik bir görüntü olarak yorumlandı.
ATEŞKES PLANI VE ARAP ÜLKELERİNİN TALEPLERİ
Saldırı sonrası krizin ardından, Trump yönetimi bir “savaşı bitirme planı” üzerinde Arap ve Müslüman ülkelerle müzakereleri hızlandırdı.
Katar, Mısır ve diğer bölge ülkeleri, İsrail’in Gazze’de askeri operasyonları sonlandırması, işgal ve zorunlu göçten kaçınması gibi talepleri plana ekletti. Hamas ise Trump’ın planının bazı maddelerine “koşullu onay” verdi.
Ancak plana göre Hamas’ın silahsızlanması gerektiği maddesi, İsrail açısından kırmızı çizgi olmaya devam ediyor. Dolayısıyla, NYT’nin ifadesiyle, “Trump’ın tarihi olarak sunduğu plan hâlâ kırılgan.”
"EN BÜYÜK DİPLOMATİK HAMLE"
George Washington Üniversitesi’nden Prof. Ned Lazarus, New York Times’a yaptığı değerlendirmede, “Barış planı sonuç vermese bile, Arap ve Müslüman ülkeleri İsrail’le aynı belgeye imza atacak noktaya getirmek, Trump yönetiminin diplomatik açıdan en büyük başarısı olabilir,” dedi.
